Reaktif Suriye Politikasının Proaktif İsrail Politikasına Dönüşümü
Amerikalı ünlü ekonomist Jeffrey Sachs geçtiğimiz aylarda Antalya Diplomasi Forumu'nda yapılan Suriye hakkındaki bir konuşmada "Suriye'deki iç savaş Beşar Esad’dan kaynaklanmadı. 2011’de Esad’ı devirmek için bir karar alındı. Aslında bu karar İsrail’den çıktı. Bu İsrail hükümetinin, 25 yılı aşkın süredir taşıdığı bir arzuydu. Netanyahu’nın fikri, Orta Doğu’yu İsrail’in isteğine göre şekillendirmekti. İsrail’e karşı olan her hükümeti devirmek. Bu konuda CIA ve ABD hükümeti de dostuydu. Yani savaş, Esad baskısından veya diktatörlüğünden kaynaklanmadı." demişti. [1]
Suriye İç Savaşı'nın 8 Aralık 2024'te Beşar Esad'ın devrilmesiyle ve eski bir cihatçı olan Ebu Muhammed El-Colani'nin (Ahmed Eş-Şara) başa gelmesiyle dönüşüme uğradı.
Esad'ın devrilmesiyle birlikte İsrail Golan Tepelerin'de Suriye'yle olan sınırlarını aşıp Şam'a 20 kilometre kala kadar olan kısmı işgal etti. Şam'daki Kasyun Dağı'nın üzerinden bile İsrail askerlerini izlemek mümkün. Suriye'de Esad devrildikten sonra İsrail Suriye'de tam 10 tane askeri üs kurdu. [2]
Diğer yandan Suriye'nin mevcut yönetimiyle Dürziler ve Aleviler ile çatışmalar mevcut. Dürziler Süveyda şehrinde HTŞ militanlarına ve bedevi aşiretlere karşı savaştı. Dürziler Süveyda sokaklarında İsrail bayraklarını dalgalandırdı. [3] Tüm bu olan bitenlerden sonra İsrail Dürzileri korumak bahanesiyle Suriye Devlet Başkanlığı binasıyla Genelkurmay Başkanlığı binasını bombaladı. [4] İsrail'in Süveyda'ya ve Şam'a olan saldırılarının yoğunlaşmasıyla HTŞ rejimi Süveyda'dan askerlerini geri çekmeye karar verdi [5]
Bununla birlikte İsrail Esad sonrası Suriye'de gücünü domine etmek adına daha önceden İran'a saldırdı. İran'ın Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakiri, İran Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami ve İran Hava Kuvvetleri Komutanı Amir Ali Hacızade öldürüldü. Hatta komutanlardan biri yatak odasında vuruldu. [6] İsrail ile İran arasındaki savaş tam 12 gün sürdü.
Daha sonra İsrail'e karşı insansız hava araçlarıyla saldırı gerçekleştiren İran destekli Yemenli Husiler, bunun sonrasında uğradıkları İsrail saldırısı sonucunda Husi Başbakan Ahmed Galib Rehavi ve beraberindeki bakanların öldürüldüğünü açıkladı. [7]
Geçmişte de İsrail Lübnan'a saldırarak Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ı öldürdü, Hizbullah mensuplarının elindeki telsizlere bomba yerleştirerek 42 kişinin ölümüne, 300'den fazla kişinin ise gözlerinin yerlerinden çıkıp kör olmasına neden oldu.
Tüm bunlarla birlikte bir de İsrail Katar'daki Hamas mensuplarının uğradığı binayı vurdu ki bu da bardağı taşıran son damla oldu ve artık Ortadoğu'da bazı rejimler tam anlamıyla İsrail karşısında kendisini güven içinde hissetmemeye başladı. [8] Hatta "Büyük İsrail" fikrinin artık İsrail'in gücünü bölgeye domine etmesiyle bir komplo teorisi değil, bir gerçeklik durumu arzetmeye başladığını anlamış vaziyetteler.
Hatta bu yüzden Katar Emiri Temim Bin Hamad Es-Sani BM Genel Kurulu'nda Gazze konulu konuşmasında "İsrail düşmanlarıyla kuşatılmış demokratik bir ülke değildir, aslında İsrail düşmanlarını kuşatan bir düşmandır." dedi. Ürdün Kralı Abdullah da "İsrail'i sadece kınama üstüne kınamayla artık daha ne kadar hareketsiz kalacağız?" dedi. [9]
Tam da bu şekilde Katar ve Ürdün gibi emirlikle ve krallıkla yönetilen ülkelerden İsrail'e tepki gelmişken geçmişte bu ülkeler Suriye'deki krizin üzerine yangına körükle gitmek misali tavır almışlardı. Dönemin Katar Dışişleri Bakanı Halid El-Atiyye gerekirse Suriye'ye "halkı Esad rejiminden korumak için" askeri müdahalede bulunabiliriz dahi diyordu. [10] Ancak bugün görünen o ki Katar bugün doğrudan kendi topraklarına yapılan bir saldırıda o saldırıyı yapan ülkeye karşı direkt aktif bir tavır koymaktan dahi âciz durumda. Zira karşısına müttefiki olduğu Amerika'yı almayı haklı olarak istemiyor.
Ürdün ise kendi topraklarındaki Amerikan üslerinde Özgür Suriye Ordusu'nun eğitilmesine göz yumarak onları Suriye'ye rejime karşı savaşmaları için geçişlerine izin vermiştir. [11] Ancak Ürdün söz konusu Gazze'deki Filistinlilerin mücadelesine gelince havadan paraşütle Gazze semalarına insani yardım malzemesi atmıştır.
İsrail Ortadoğu'yu domine edip Gazze'yi yıkıma uğratıp yerle bir ederken geçenlerde CHP Genel Başkanı Özgür Özel bir mitingte yaptığı konuşmada "Gazze'de hidrokarbon yatakları var, orada Avrupa'ya 100 yıl yetecek doğalgaz bulunuyor." demişti. [12]
İsrail'in Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de Gazze'de bir emlak ganimeti yattığını, savaş bitince bunu Amerikalılarla paylaşacaklarını söylemişti. [13] Bu söylem tam da ABD Başkanı Trump'ın Gazze'de kumarhaneler ve tatil köyleri inşa ederek burayı âdeta Dubai'ye çevirmek istediklerini söylemesine benziyor.
En son olarak İsrail'in bölgede güç kullanması hakkında İsrail Başbakanı Netanyahu "Ben saf biri değilim ve Suriye'de kiminle uğraştığımızı çok iyi biliyorum, bu yüzden güç kullandık." diyerek üstü kapalı Türkiye'yi işaret etti. [14] Nitekim gerçekten de Suriye'den İran ve Rusya'nın çekilmesiyle bu ülkeye Amerika, İsrail ve Türkiye tam anlamıyla gücünü oturtmuştur ve İsrail ile Türkiye bölgesel iki güç olarak karşı karşıya gelmiştir. Netanyahu'nun bu ifadesindeki anlamın Türkiye'ye yönelik olduğu gayet açık. Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde Maya Gebeily adıyla yayımlanan bir makalede de bu konudan bahsedilmektedir. [15]
Suriye'de İsrail-Türkiye arasında bölgesel güç denklemi mücadelesi sürerken Suriye lideri Ahmed Eş-Şara ile İsrail Başbakanı Netanyahu'nun Trump'ın arabuluculuğuyla görüşmenin bir sürpriz olmayacağı da belirtilmektedir. [16] Zaten Tel-Aviv'de yayınlanan bir bilboardtaki resimde de Donald Trump, Ahmed Eş-Şara, Abdülfettah Es-Sisi, Binyamin Netanyahu ve Suud Prensi Muhammed Bin Selman yan yana gösterilip "Yeni Bir Ortadoğu'nun Zamanı" yazmaktadır. Bu yüzden olsa gerek Körfez gücünün başını çeken Suudi Arabistan Suriye'ye 6 milyar dolarlık yatırım yapmıştı. [17]
Kısacası Suriye'de Esad rejiminin devrilmesiyle İsrail'e karşı İran yanlısı Direniş Ekseni'nin bir parçası olan Suriye'de artık Suudi Arabistanla iyi ilişkilere sahip olan bir ülke var. Suriye lideri Ahmed Eş-Şara bu yüzden ilk yurt dışı ziyaretini Suudi Arabistan'a yapmıştır. Esad dönemi Suriyesi'nin başta İsrail olmak üzere çeşitli ülkelerle sorunlu olmasından dolayı yeni Suriye'nin Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani "Suriye'nin artık dünyanın tüm ülkeleriyle ilişkilerinde yeni bir sayfa açtığını, Suriye'nin hiçbir ülkeye tehdit oluşturmayacağını" vurguladı. [18] Suriye lideri Ahmed Eş-Şara yaptığı bir açıklamada da açıkça Suriye'den Hizbullah'ı ve İran'ı kovduklarını söylemiştir. [19]
Suriye lideri Ahmed Eş-Şara, eskiden bir cihatçıyken Amerika tarafından başına 10 milyon dolar ödül vardı. Bunu ise CIA'in eski Başkanı David Patraeus'a söyledi. Tabi bunu söylerken de artık Amerikayla çıkarlarının örtüştüğünü de söylemeden edemedi. Amerikayla çıkarlarının bölgede örtüşmesi elbette İsrail'e Ortadoğu'da manevra kabiliyeti kazandırması açısından da önemli. [20]
İsrail 7 Ekim 2023'ten bu yana altı ülkeye saldırmıştır. Bu ülkeler Filistin, Lübnan, Suriye, İran, Katar ve Yemen'dir. Yani demem o ki İsrail hiç olmadığı kadar artık bölgede dilediği gibi at koşturmaktadır ve bu İsrail'in Ortadoğu'daki gücüne ivme kazandırmıştır.
[2]: https://mehmetaliguller.com/2025/07/09/israil-suriyede-10-usle-genisliyor/
[5]: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriye-ordusu-suveyda-kentindeki-guclerini-cekiyor/3632260
[6]: https://www.bbc.com/turkce/articles/cy907qjzep4o
[7]: https://www.bbc.com/turkce/articles/cyvnrzv9vgjo
[8]: https://www.bbc.com/turkce/articles/cg5e2n7n678o
[10]: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/suriyeye-gerekirse-askeri-mudahalede-bulunuruz/449458#
[11]: https://edition.cnn.com/2013/03/15/world/meast/syria-civil-war
[12]: https://www.sozcu.com.tr/on-binler-bahcelievler-e-akin-etti-chp-lideri-ozgur-ozel-konusuyor-p228630
[13]: https://www.gzt.com/jurnalist/israil-gazzedeki-ganimetini-abd-ile-paylasacaklarini-duyurdu-3805650
[18]: https://archive.sana.sy/en/?p=345074
[19]: https://www.haberler.com/dunya/tarihi-zirveye-saatler-kala-sara-nin-sozleri-abd-19073010-haberi/
[20]: https://www.sozcu.com.tr/cia-sefi-ile-hts-lideri-sara-arasinda-samimi-diyalog-p230193
Yorumlar
Yorum Gönder